ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: NEW ORDER

 

NEW ORDER

του Σέρτζι Πομπερμάγιερ

Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ

 

 

Θέατρο «ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ»

Ιάκχου 19, Κεραμεικός

 

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καρατζιάς

Β. Σκηνοθέτη: Δήμητρα Κολλά

 

Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Ράνια Σχίζα, Ιωσήφ Πολυζωίδης, Φώτης Λαζάρου, Έλενα Τυρέα

Αναλύει η Μαρίνα Αποστόλου την παράσταση της Παρασκευής 7 Μαρτίου 2025 (στις 21.00 μ.μ.)

 

«Όταν δεν έχεις τίποτα να χάσεις, το μόνο που μπορείς είναι να κερδίσεις…»

 

Παράσταση σκληρού ρεαλισμού, άριστα σκηνοθετημένη, με εξαιρετικές ερμηνείες από τέσσερις ηθοποιούς που τους ταίριαξε γάντι ο ρόλος τους. Ένα δραματικό κείμενο για τις κοινωνικές ανισότητες, τον θυμό, το μίσος, την ανάγκη για αποκατάσταση της τάξης, την απόγνωση, την εκδίκηση.

Όταν η παλινόρθωση δεν είναι εφικτή, τότε απομένει μόνο η οδός της εκδίκησης που ωστόσο δεν είναι λύση ουσιαστική καθώς η βία γεννάει μόνο βία παγιδεύοντας το άτομο σε έναν αέναο, φαύλο κύκλο.

Βρισκόμαστε στην Ισπανία την εποχή της έντονης οικονομικής κρίσης όπου πολύς κόσμος έχανε τις δουλειές του στο όνομα της εξυγίανσης των τραπεζών, έμενε δηλαδή άνεργος χωρίς εισόδημα, έχανε κατά συνέπεια τις οικίες του λόγω των επακόλουθων πλειστηριασμών, διέλυε τις οικογένειές του και τις προσωπικές σχέσεις του καθώς οποιαδήποτε σύμπνοια και συνεννόηση ήταν αδύνατη υπό τέτοιες συνθήκες και κατέληγε σε απεγνωσμένες λύσεις που του στερούσαν την αξιοπρέπειά του και την ελευθερία του.

Ένας φωτογράφος, μια πρώην τραπεζική υπάλληλος και μητέρα δύο παιδιών κι ένας νεότερος άντρας που φέρει την ευθύνη της με άνοια μητέρας του γνωρίζονται με τρόπο που δεν μαθαίνουμε κατά τη διάρκεια της παράστασης (πιθανότατα η γνωριμία τους έχει προηγηθεί στις πλατείες των «Αγανακτισμένων» της Ισπανίας την εποχή που γράφτηκε το έργο, δηλαδή μια δεκαετία πριν περίπου – όπως είπε και ο δραματουργός στις ερωτήσεις που απάντησε ζωντανά στο ελληνικό κοινό) και συνασπίζονται με σκοπό μια νέα τάξη πραγμάτων, τη «New Order» που είναι και ο τίτλος της οργάνωσής τους. Για να επιφέρουν αυτή τη νέα τάξη, απάγουν την επικεφαλής της τράπεζας με το τραγικής ειρωνείας όνομα «Safe» και πρώην Υπουργό Εργασίας και την πιέζουν να σταματήσει τις εξώσεις σε ανθρώπους που αδυνατούν να κρατήσουν τα σπίτια τους, ανθρώπους που η ίδια τράπεζα τους εξαπάτησε και έμμεσα λήστεψε τα χρήματά τους. Ανθρώπους απλούς και ανίδεους, φτωχούς, συνταξιούχους που καλά – καλά δεν ήξεραν να γράφουν το όνομά τους. Προκειμένου να ασκήσουν αποτελεσματικά την πίεσή τους στην ισχυρή αυτή γυναίκα, έχουν ήδη αρπάξει μέσω τέταρτου συνεργού τους τη δεκατετράχρονη κόρη της και απειλούν να την σκοτώσουν. Η έκβαση θα είναι απρόσμενη και ιδιαίτερα σκληρή, προϊόν του χυδαίου και προκλητικού λόγου της ομήρου που παρότι αρχικά εμφανίζεται ανθρώπινη και γήινη, προσιτή και λογική κάποιες στιγμές και εντελώς ανυπεράσπιστη και αξιολύπητη, στο τέλος δείχνει πως η εξουσία την έχει αλλοτριώσει εντελώς και μετατρέψει σε ένα πλάσμα αμετανόητο, άκαμπτο, υπερφίαλο και σαδιστικό. Τόσο που ούτε ο επικείμενος θάνατος μπορεί να την μεταστρέψει.

Τα σημαντικότερα σημεία που ξεχώρισα στην παράσταση αυτή:

·   Η ένταση καθόλη την διάρκεια της θέασης. Ήδη από την εναρκτήρια σκηνή της μεταφοράς της γυναίκας στον κλειστό, απομονωμένο χώρο όπου κρατείται, το θερμόμετρο της αγωνίας σημαίνει μια υψηλή θερμοκρασία.

·    Το ευφυές, αβίαστο και καθόλου κατασκευασμένο χιούμορ που επιτρέπει στον θεατή να γελάσει και να ξεκουραστεί ενώ παράλληλα παρακολουθεί με σασπένς τη δράση. Ας δούμε για παράδειγμα το δραματικό πρόσωπο No3 με τις γκάφες που διαπράττει, το σάντουιτς που θα πάρει μαζί του και στην τουαλέτα ακόμα, τους κωμικούς διαλόγους με τη μητέρα του στο κινητό.

·   Η δραματουργική σύλληψη του συγγραφέα για κράτηση της γυναίκας σε χώρο νεκροτομείου που δημιουργεί μια απόκοσμη, ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα αλλά και προοικονομεί το τέλος.

·  Η χρήση της υποτιθέμενης γεννήτριας για παροχή ρεύματος και η προβληματική λειτουργία της, επίσης εύρημα του Ισπανού δραματουργού, που επιτείνει επιπλέον το συναίσθημα της ανησυχίας για τη δράση των χαρακτήρων και το τι μέλλει γενέσθαι.

·  Η μη ύπαρξη μικρών ονομάτων με αποτέλεσμα να καθίστανται οι δρώντες ακόμα πιο χαρακτηριστικοί και μοναδικοί μέσα από τη δράση τους (Ακούμε μόνο την αρίθμησή τους με βάση τη χρονολογική τους είσοδο στην οργάνωση… No1, No2, No3 και No4)

·      Οι φωτισμοί που όχι απλά ξεχώριζαν για τον σχεδιασμό τους αλλά ήταν μελετημένοι στην παραμικρή τους λεπτομέρεια. Εδώ πραγματικά νιώθω την ανάγκη να πω «Εύγε!». Οι σωστοί φωτισμοί επηρεάζουν πάντα θετικά το αισθητικό προϊόν επί σκηνής. Ενδεικτικά, θα αναφέρω τις εξής στιγμές: Στην εναρκτήρια σκηνή όπου πέφτουν τα φώτα, κατόπιν που φωτίζεται ένα μόνο σημείο, στη συνέχεια τον φωτισμό στο έπιπλο που μοιάζει με παγκάκι/στασίδι, μετά που φωτίζονται οι δύο είσοδοι στη σκηνή ταυτόχρονα προετοιμάζοντας την έλευση των απαγωγέων και του θύματός τους.

·  Η πρωτότυπη μουσική και το συνεχές μουσικό χαλί που ντύνουν εξαιρετικά το ψυχολογικό αυτό θρίλερ.

·     Η σκηνοθεσία, αν μη τι άλλο, που φρόντισε την όμορφη μεταφορά του κειμένου πάνω στη σκηνή, το δέσιμο των τεσσάρων υποκριτών καθώς και την καλή ροή της παράστασης τόσο που οι θεατές να μην πλήττουν, να μην αγωνίζονται για να κατανοήσουν και να παρακολουθήσουν αλλά και να μην μπορούν να προβλέψουν το τέλος. Θα σταθώ και σε μια ακόμη λεπτομέρεια που προσωπικά πρόσεξα και βρήκα ενδιαφέρουσα: την αποκάλυψη της ύπαρξης ψυγείων σε δεύτερο χρόνο οπότε και σε συνδυασμό με το κείμενο, μας καθόρισε τον δραματικό τόπο του νεκροτομείου, ο οποίος αρχικά έμοιαζε με αποθήκη, φερειπείν.  

·    Τα επιτυχημένα κοστούμια των ηθοποιών, κυρίως της Έλενας Τυρέα που υποδύεται την πρώην Υπουργό (πέρλες, ψηλές μπότες, ρολόι που ανήκει και στα βασικά αντικείμενα της πλοκής, μαύρα κομψά ενδύματα κτλ.)

Και πάμε βέβαια στις ερμηνείες των ηθοποιών:

·   Θα ξεκινήσω από εκείνη του ηθοποιού Φώτη Λαζάρου που δυστυχώς γνώρισα μόλις πρόσφατα μέσα από μια θεατρική παράσταση για ανήλικο κοινό. Πρόκειται, με βάση τη σύντομη έρευνα που έκανα στο βιογραφικό του, για έναν καλλιτέχνη με συμμετοχές σε πολλές και αξιόλογες, επιλεγμένες παραστάσεις, που στην προκειμένη περίπτωση κατέχει άριστα το υλικό του ρόλου του και πείθει απόλυτα για τον νέο άντρα που δεν έχει απασχόληση, δεν διαθέτει ιδιωτικό χώρο και ούτε προσωπική ζωή εν γένει αλλά και που ισόβια οφείλει στους γεννήτορές του… Είναι μάλλον παρορμητικός, προσεύχεται μόνο όταν φοβάται, κάνει λάθη, παρεξηγεί τη θέση του στην ομάδα, δεν μπορεί να προβλέψει τα πάντα και εύκολα θα μπει στον πειρασμό να δεχθεί ένα «δώρο» από την κρατούμενή του με σκοπό να βγει από τη δύσκολη οικονομική του θέση έστω και εν αγνοία των συνεργών του. Έχει πολλή ενέργεια πάνω στη σκηνή, κινείται με άνεση, του ταιριάζει η κωμική πλευρά του ρόλου του, είναι ανεπιτήδευτος και αυθεντικός.

·      Θα συνεχίσω βέβαια με τη Ράνια Σχίζα που ενσαρκώνει την αγανάκτηση την ίδια που της επιβάλλει το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται εκείνη και τα παιδιά της. Είναι συγκλονιστική, αποφασισμένη να πράξει το «ορθό», έχει γίνει αδίστακτη, σκληρή, ατρόμητη. Δεν πιστεύει σε θεούς, κράζει ενάντια των θρησκειών που εκμεταλλεύονται τους ανθρώπους και διαφωνεί κάθετα στο σημείο αυτό με τον No3. Φιλοξενείται από τον φωτογράφο καθότι έχει μείνει άνεργη και άστεγη, εντούτοις μάχεται να κρατήσει την αξιοπρέπειά της και δεν είναι διατεθειμένη να προσφέρει το σώμα της έναντι πινακίου φακής αλλά πολύ ακριβότερα, αν χρειαστεί. Θυμάται πώς έχασε και κυρίως πώς εγκατέλειψε το σπίτι της, πώς η Υπουργός ενέπαιζε τον κόσμο φορώντας μια δήθεν φιλολαϊκή μάσκα. Φαίνεται σαν να θέλει ο δραματουργός να μας δείξει πως οι γυναίκες, το αδύναμο φύλο διαχρονικά, δύνανται να αποδειχθούν πολύ πιο δυναμικές και δραστικές από τους άντρες όταν έχουν πληγωθεί ανεπανόρθωτα από τη ζωή και τον περίγυρό τους, την κοινωνική και οικονομική συνθήκη της χώρας τους.

·  Ο Ιωσήφ Πολυζωίδης υποδύεται αναλόγως, κρατώντας το ύφος που πρέπει τον πιο μετριοπαθή φορέα δράσης του έργου που αντιπαθεί σφόδρα τη βία. Έχει εργαστεί στην Αφρική και φωτογραφίσει σκληρές εικόνες ακόμα και με άτομα που παίζουν μπάλα με κομμένα κεφάλια εχθρών… Φέρεται ευγενικά στη γυναίκα που φιλοξενεί, δεν ζητά ανταλλάγματα, κάποιες στιγμές παρουσιάζεται ακόμα και τρυφερός και ευαίσθητος και επιθυμεί μόνο την απόδοση κοινωνικής δικαιοσύνης.

·  Τέλος, η Έλενα Τυρέα, η «σιδηρά κυρία» της υπόθεσης, εμφανίζεται ευάλωτη και φοβισμένη, τρέμει για την κόρη της, την οποία ωστόσο αμελεί και δη σε μια περίοδο κρίσιμη όπως αυτή της εφηβείας, με βάση τη θέση της και τα χρήματά της μπορεί να διάγει τον βίο που επιθυμεί ώστε άνετα να έχει και εραστή, είναι πολύ ακριβά ντυμένη φυσικά, δεν παραλείπει το «καλό» που έκανε στον No3 έμμεσα να το φανερώσει στη συνέχεια προδίδοντάς τον στα υπόλοιπα μέλη της οργάνωσης ενώ στην τιράντα της στο τέλος της παράστασης, σε μια μοναδική ερμηνεία που καθηλώνει, αποκαλύπτει το πραγματικό απάνθρωπο, δηλητηριώδες πρόσωπό της σύμφωνα με το οποίο οι δυνατοί μόνο αποφασίζουν και ορίζουν τις ζωές των άλλων και κυρίως των μικρών. Είναι ίσως και η στιγμή που τίθεται από τον συγγραφέα το μείζον ζήτημα της ατομικής ευθύνης: Όσο η γυναίκα – απαγωγέας είχε τη δουλειά της στην τράπεζα, άρα και το διαμέρισμά της και τον γάμο της δεν έμοιαζε να ανησυχεί για τις εξώσεις και τις μετοχές χωρίς αντίκρισμα. Είναι όντως άραγε όλοι οι πολίτες ίσοι; Έχουν όντως όλοι καταβάλει τον ίδιο κόπο για να απολαμβάνουν και ακριβώς τα ίδια δικαιώματα; Έχουν όμως όλοι και τις ίδιες ευκαιρίες αλλά και την ίδια φιλόδοξη προσωπικότητα για να προβούν στα ίδια στάδια πράξεων και ενεργειών;

 

               Μην χάσετε αυτή την παράσταση! Αξίζει πραγματικά!

Λοιποί συντελεστές:

Πρωτότυπη μουσική σύνθεση / Ηχητικό τοπίο: Μάνος Αντωνιάδης

Σκηνικά: Μιχάλης Παπαδόπουλος

Κοστούμια: Αλεξάνδρα Σιάφκου, Αριστοτέλης Καρανάνος

Σχεδιασμός φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας

Επιμέλεια κίνησης: Ναταλία Βαγενά

Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου

Αφίσα παράστασης: Γιάννης Κεντρωτάς

 

Trailer: ORKI Productions

Βοηθοί Ενδυματολόγου : Αγγελική Αναγνωστοπούλου, Αφροδίτη Ψυχούλη

Βοηθοί Φωτιστή: Αλέξανδρος Θεοφυλάκτου, Άννα Ρεμούνδου

Επικοινωνία / Προώθηση παράστασης: Νταίζη Λεμπέση

Παραγωγή: ΤΕΑΜ VAULT ΑΜΚΕ (Μάνος Αντωνιάδης - Δημήτρης Καρατζιάς)

 

ΒΙΝΤΕΟ: https://www.youtube.com/watch?v=x0xY5ELLFQw